Μήνυμα από το Ποτοσί

Με ρωτούν κάποιοι γιατί δεν έχω ασχοληθεί εδώ και καιρό με την Βολιβία και με τι καρδιά αφήνω μόνο του τον compañero Evo Morales να τα βγάλει πέρα…
Καμπανάκια χτυπούν από παντού στο κεφάλι του Evo, καμπανάκια κινδύνου, τα οποία η δημοτικότητα και τα μέχρι τώρα πεπραγμένα του, του αφήνουν περιθώρια να διορθώσει.
Κάποιοι τον φετινό χειμώνα στην Βολιβία άρχισαν να μην πιστεύουν σε τίποτα…

Δεν μας έρχονται καλά νέα από την Βολιβία όλο αυτό το διάστημα και ο Έβο ζορίζεται πάρα πολύ. Δεν φταίει βέβαια μόνο αυτός. Το 2010 δεν είναι η χρονιά του… Θα στεναχωρηθούμε ολίγον σήμερα, παρόλο που δεν το χα σκοπό, αλλά τι να γίνει…

Οι συμβολισμοί που προκάλεσε όλα αυτά τα χρόνια η κυβέρνηση του MAS προκάλεσαν τον ενθουσιασμό μιας πλατιάς βάσης, όχι μόνο στην Βολιβία και την Λατινική Αμερική, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Η ρητορική που χρησιμοποιήθηκε από τους νέους κυβερνώντες για το τέλος της ιστορικής εκμετάλλευσης αναπτέρωσε ελπίδες και γέννησε προσδοκίες, όπως και αρκετές από τις προσπάθειες της κυβέρνησης που από το 2006 προκάλεσε μια αλλαγή όντως πρωτοφανή για τα δεδομένα της χώρας σε επίπεδο κοινωνικό και θεσμικό, όχι όμως και την επανάσταση που επικαλούνταν, την αντιστροφή του κύματος που θα έφερνε τον βολιβιανό λαό κυρίαρχο της παραγωγής και της δίκαιης (ανα)διανομής του πλούτου του.

Ο Μοράλες γρήγορα έγινε ένας ήρωας, και το πρόσωπό του δικαίως ταυτίστηκε με το δικαίωμα των ιθαγενικών πληθυσμών σε ολόκληρο τον πλανήτη να ορίζουν τις ζωές τους, κοινώς να διαχειρίζονται αυτόνομα και ανεξάρτητα τις πλουτοπαραγωγικές πηγές τους και να καθορίζουν αυτοί τον τρόπο παραγωγής και διανομής του παραγόμενου πλούτου.
Πολλές από τις πολιτικές του Μοράλες κινήθηκαν όντως προς αυτή την κατεύθυνση, και συνυπολογίζοντας κανείς,
i) τις μεγάλες αλλαγές που έχουν επιχειρηθεί σε θεσμικό επίπεδο,
ii) την ιστορική βαρύτητα των ξένων επεμβάσεων στην περιοχή,
iii) την διαμάχη Bορρά-Nότου,
iv) την για πρώτη φορά ανάληψη της προεδρίας από έναν αυτόχθονα προερχόμενο από την καταπιεσμένη βάση, καθώς και
v) την συνεχή εκτός ορίων και νόμων λυσσαλέα αντίδραση της καθεστηκυίας τάξης ώστε να παραμείνει η Βολιβία μια nadalandia,

το MAS απέκτησε πρωτοφανή λαϊκή στήριξη, ενώ μεγάλο μέρος του παγκόσμιου αριστερού κινήματος, ανεξαρτήτως εσωτερικών τάσεων, βρήκε στο πρόσωπο του Μοράλες μια συγκινητική φιγούρα που κέρδιζε με το δίκιο του και την επιμονή του, μάχες την μία μετά την άλλη, εκ των προτέρων κρινόμενες ως χαμένες.

Δυστυχώς η κυβέρνηση του MAS αρχίζει τους τελευταίους μήνες να δείχνει πια ότι πολύ δύσκολα θα εκπληρώσει τις ελπίδες που γέννησε στον βολιβιανό λαό. Δεν είναι μόνο η πολυπλοκότητα της διαμάχης με την πανίσχυρη δεξιά αντιπολίτευση των πλούσιων ανατολικών επαρχιών, ούτε και η οικονομική κρίση που είχε ως αποτέλεσμα σημαντικές περικοπές, παρά το γεγονός ότι η Βολιβία συνεχίζει να απολαμβάνει ανάπτυξη της τάξεως άνω του 3,5% (2009) και ότι η -έστω και μερική- αποσύνδεσή της ανάπτυξής της από την «αυτορυθμιζόμενη» αγορά της επέτρεψε να μην «ταρακουνηθεί» όπως άλλοι γείτονες από την παγκόσμια οικονομική κρίση.

Είναι το γεγονός ότι ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, αρχίζουν να απογοητεύονται από την κυβέρνηση του λαοφιλέστατου κατατάλλα Έβο και ακούν τις διακηρύξεις του αντιπροέδρου Λινέρα μόνο ως όμορφες θεωρίες γραμμένες για όμορφα βιβλία. Και αυτό γιατί στη χώρα εξακολουθούν να υπάρχουν περιοχές-τρύπες.
Ολόκληρες περιοχές της χώρας παραμένουν πάμφτωχες και κάτι τέτοιο δεν αποτελεί πεπραγμένο μόνο της φασιστικής δεξιάς που υπάρχει στη χώρα. Παραμένουν πάμπφτωχες επειδή η κυβέρνηση δεν έχει ακολουθήσει τα δύο τελευταία χρόνια τις ρηξικέλευθες πολιτικές που ο βολιβιανός λαός και η ίδια η ιστορία της απέδωσαν ως επιταγή.

Μια σειρά φυλών, περιοχών, τάξεων, επαγγελμάτων θεωρούν ως δεδομένο πια ότι η ρήξη με το πανίσχυρο καπιταλιστικό τρόπο ανάπτυξης (στη Βολιβία ωμό και αδίστακτο όσο σε ελάχιστα μέρη παγκοσμίως) δεν θα μείνει παρά στις εξαγγελίες του Προέδρου μετά από μεγάλες εκλογικές νίκες ή υποσχέσεις που μένουν στα μέσα ενημέρωσης για εμάς που είμαστε χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Είναι αλήθεια ότι το MAS, έχει σταθερά τρομακτικές δυσκολίες:
-ως πλατφόρμα πολιτική που είναι, αρκετά μέλη του δεν έχουν καμία σχέση με το όραμα του Μοράλες και του Λινέρα και της πλατιάς λαϊκής βάσης που τους υποστηρίζει, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι το όραμα αυτό ήταν πανάκεια,
-προσπαθεί να ασκήσει την εξουσία απέναντι σε οικονομικά κατεστημένα αιώνων και σε αντιλήψεις μεγάλου μέρους των φτωχών στρωμάτων του πληθυσμού που ελάχιστα βοηθούν στην πραγματοποίηση των πολιτικών του,
-έχει σε μόνιμη βάση απέναντί του τις πανίσχυρες πολιτικά και οικονομικά ανατολικές επαρχίες οι οποίες αποτελούν και τον παραγωγικό σπόνδυλο της χώρας, ενώ
-όποια πέτρα και αν σηκώσεις θα βρεις τον «ξένο δάκτυλο» να βοηθά όπως μπορεί την δεξιά αντιπολίτευση που θέλει να επαναφέρει την Βολιβία, ακόμα μια φορά (και τώρα θα είναι οριστικά) σε καθεστώς κράτους Τρίτου Κόσμου.

Η ματωμένη περιοχή του Ποτοσί στα νοτιοδυτικά της χώρας, η περιοχή που ίσως σε ολόκληρη την Λατινική Αμερική μπορεί να χρησιμεύσει ως ιστορικό παράδειγμα εκμετάλλευσης των ντόπιων από τους αποικιοκράτες παραμένει η πλέον φτωχή επαρχία της χώρας, στηρίζοντας τις όποιες ελπίδες της στην πρωτοποριακή για τα δεδομένα της χώρας εμφάνιση του MAS στο οποίο άφοβα δίνει ποσοστά της τάξεως του 70% και πάνω.

Χαροκαμμένη στο όνομα της εξόρυξης ασημιού από τα χρόνια της ισπανικής αποικιοποίησης (όταν και ήταν από τις μεγαλύτερες πόλεις του πλανήτη), διαλυμένη και χρησιμοποιούμενη μόνο ως ένα τεράστιο ορυχείο και στα χρόνια της ανεξαρτησίας, η περιοχή του Ποτοσί νοιώθει τώρα προδομένη από μια κυβέρνηση που στήριξε όσο καμία άλλη. Όπως λένε οι ντόπιοι, η περιοχή τους είναι έξω από τα πλάνα του MAS.

Η γενική απεργία που ξεκίνησε στις 30 Ιουλίου ως 48ωρη, κατέληξε στον μεγαλύτερο ξεσηκωμό εναντίον της κυβέρνησης του MAS από το 2006 που βρίσκεται στην εξουσία. Κάτι τέτοιο τον περσινό Δεκέμβρη, πόσο μάλλον τον περσινό Γενάρη, έμοιαζε αδιανόητο. Για πολλές ημέρες τίποτα πια δεν κυκλοφορούσε και η πόλη έμοιαζε με εγκατελελειμμένη περιοχή. Οι απεργοί, μεταξύ των οποίων και πολλά μέλη του MAS είχαν αποκλείσει κάθε επικοινωνία με την περιοχή και το Ποτοσί στέλνει ένα πολύ μεγάλο μήνυμα στον Evo Morales.
Οι ντόπιοι σηκώνοντας την ερυθρόλευκη σημαία της περιοχής λένε ότι η τωρινή κυβέρνηση, δεν έχει κάνει τίποτα διαφορετικό από τις προηγούμενες, ότι καμία προεκλογική εξαγγελία και υπόσχεση για αναπτυξιακά προγράμματα στην περιοχή δεν τηρήθηκε, ότι είναι αφημένη στο έλεος του Θεού.

Ξένες εταιρίες συνεχίζουν να εκμεταλλεύονται τους ντόπιους για ένα κομμάτι ψωμί, με αστεία φορολόγηση, πολύ μικρότερη από θεωρούμενα «προπύργια του καπιταλισμού» στην περιοχή, όπως η Χιλή ή το Περού. Η περιοχή είναι ξεχασμένη από τα κέντρα εξουσίας και το Ποτοσί αντέδρασε στα όριά του, τα πάντα έκλεισαν, δεν υπήρχαν βασικά τρόφιμα και βενζίνη, έκλεισαν όλοι οι δρόμοι που οδηγούσαν εκεί, όπως και τα περάσματα με την συνορεύουσα Χιλή. Υπενθυμίζω ότι δεν μιλάμε για καμία περιοχή με σημαντική επιρροή της δεξιάς αντίδρασης, στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις εκεί το MAS κερδίζει με ποσοστά μυθικά… Πόσο πολύ ισχυροποιήθηκε η Δεξιά ώστε να γίνει γενικό λοκ-άουτ στην πόλη για 20 και πλέον ημέρες;

Τώρα η κυβέρνηση προκειμένου να υλοποιήσει το “Programa País 2010-2015” ψάχνει να δανειστεί πολλά εκατομμύρια δολάρια από το εξωτερικό με μόλις το 1/3 από αυτά να πηγαίνουν σε αναπτυξιακές δαπάνες. Και το χειρότερο που φοβούνται περιοχές σαν το Ποτοσί, είναι ότι θα ξαναμείνουν έξω από το «παιχνίδι». Κάποια από αυτά τα χρήματα θα δοθούν από τις πάντα “έτοιμες” Παγκόσμια Τράπεζα και Παναμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης.

Στα χρόνια του MAS, σε αντίθεση με την Βενεζουέλα, υπάρχουν περιοχές που οι δείκτες ανισότητας παραμένουν πάρα πολύ υψηλοί, τα ποσοστά φτώχειας και απόλυτης φτώχειας δεν υποχωρούν αισθητά, με αποτέλεσμα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της ιθαγενικής κυβέρνησης, πολλές περιοχές της χώρας, όπως το Ποτοσί, να μένουν στο σκοτάδι, αλλά, το κυριότερο τελικά, την δημιουργία της αίσθησης ότι η αναδιανομή του πλούτου αποτελεί ένα στοίχημα που θα μείνει στα χαρτιά.

Το νέο Σύνταγμα, το οποίο πανηγυρίστηκε στη Βολιβία αλλά και στον κόσμο ολόκληρο ως μια νίκη του λαού -και τέτοια ήταν- δεν έχει σε πολλές περιπτώσεις εφαρμοστεί όπως θα έπρεπε, ενώ ταυτόχρονα, υποστηρικτές της κυβέρνησης λένε ότι η αντιδραστική δεξιά στην ανατολή παραμένει καθισμένη στους θρόνους της εξαιτίας της κυβερνητικής αναποφασιστικότητας.
Το “Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης” προσκρούει σε αλληλοαντικρουόμενες απαιτήσεις και συμφέροντα, είτε αυτά προέρχονται από την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση, είτε από τις περιφερειακές κυβερνήσεις, από συνδικαλιστικές ενώσεις, ιθαγενικές κοινότητες… Οι δυσκολίες αυτές «δείχνουν ότι το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης δεν συνάδει με τους νέους κανόνες και τις προκλήσεις της νέας οικονομικής πραγματικότητας και της κοινωνικής πολιτικής και της ανάπτυξής και ότι η εφαρμογή του δεν ανταποκρίνεται στη διαδικασία της αλλαγής που παράγεται στα κοινωνικά κινήματα και την κοινωνία των πολιτών» σύμφωνα και με τον Lara Ugarte στο Rebelion.
Επιπλέον, σημαντικά προβλήματα υπάρχουν σχετικά με τις δικαιοδοσίες των επαρχιών ή/ και του κράτους σε μία σειρά ζητημάτων, με αποτέλεσμα οι ρήξεις που δημιουργούνται από την διαμάχη αυτή, να ωφελούν την αντιπολίτευση.

Τώρα, όποια αντίδραση γεννιέται εκτός βέβαιας της δεξιάς, δεν παίρνει συνήθως το μέρος της κυβέρνησης, αλλά την κατακρίνει εντονότατα, για τα όσα δεν έκανε ενώ υποσχόταν. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι μεταλλωρύχοι του Ποτοσί, που εδώ και χρόνια κατακρίνουν την κυβέρνηση για τις πρακτικές της στον κλάδο και που αποτελούν την παραγωγική βάση της πόλης που είναι χτισμένη στους πρόποδες του ιστορικού Cerro Rico, του ιστορικού “βουνού νεκροταφείου”, που είναι το τρίτο μεγαλύτερο ορυχείο ασημιού στον κόσμο.

Ο Μοράλες κατόρθωσε κάτι εξαιρετικά δύσκολο, να εισβάλλει στο συνειδησιακό υπόβαθρο των Βολιβιανών και να συνδέσει αριστερές πολιτικές με τα ιθαγενικά κινήματα, ένα πείραμα που στο παρελθόν έχει αποτύχει πάρα πολλές φορές. Κατάφερε έτσι να καταστήσει την ενδημική στη φτώχεια και την εκμετάλλευση Βολιβία, από χώρα παράδειγμα προς αποφυγή σε χώρα σύμβολο για όλο τον παγκόσμιο Νότο -και όχι μόνο.
Τώρα όμως, όπως λένε κάποιοι στην Βολιβία και αλλού, καταφέρνει κάτι ακόμα πιο δύσκολο. Να κάνει αρκετό κόσμο να σκεφτεί ως αντίδραση εναλλακτικές που θα ξαναβάλουν την χώρα στην κάσα…

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κυβέρνηση του MAS έχει ήδη γράψει ιστορία. Όπως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επεισόδια όπως αυτό στο  Ποτοσί είναι το καμπανάκι του κινδύνου αφού φαίνεται ότι η συμμαχία περιφερειών/ιθαγενών/κομμάτων και φορέων που κρατά την εξουσία στην Βολιβία τα τελευταία χρόνια, έχει αρχίσει να κάνει ρήγματα. Και το πρωταρχικό παγκοσμίως παράδειγμα για την συνένωση της ιθαγενικής κοινωνίας και των φορέων της με τα πολιτικά προγράμματα, αρχίζει να έχει σοβαρά προβλήματα.

Εννοείται παρ’ όλα αυτά πως η τωρινή κυβέρνηση δείχνει ως η μοναδική σοβαρή εναλλακτική της χώρας προκειμένου αυτή να δει το φως.  Αλλά όσο η κυβέρνηση μπλέκει και ξεμπλέκει, και κυρίως, όσο παραμένει αναποφάσιστη και αγκυλωμένη σε παλιές συνταγές που μετέτρεψαν την χώρα σε κρανίου τόπο, η “αλλαγή” του Evo αρχίζει να ξεθωριάζει και στο βάθος φαίνονται και πάλι αυτοί που έκαναν πάρα πολλούς Βολιβιανούς να ντρέπονται για την χώρα τους.

Advertisement