Ονειρεύτηκα την Κούβα… στριπτιτζάδικο ξανά!
Η Κούβα θα στρέψει προς τον ιδιωτικό τομέα 500.000 δημοσίους υπαλλήλους. Οι βορειομερικάνικες και ευρωπαϊκές εφημερίδες μας βεβαιώνουν ότι πρόκειται για την αρχή του τέλους… Το ίδιο φοβάται και η αριστερά σε παγκόσμιο επίπεδο και βάση αντίστοιχων ιστορικών παραδειγμάτων…
Οι εξελίξεις από το νησί «αιφνιδίασαν» εχθρούς και φίλους αν και ο Ραούλ Κάστρο τους τελευταίους μήνες είχε επανειλημμένα αναφέρει σε ομιλίες του το πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας και του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού. Οι εχθροί πάντως θεωρούν ότι τα νέα αυτά, αποτελούν παραδοχή της αποτυχίας της Επανάστασης. Οι φίλοι στοιχίζονται πίσω από την αμηχανία τους περιμένοντας την συνέχεια.
Πριν βιαστούμε να κρίνουμε ή να κατηγορήσουμε, πρέπει να λάβουμε υπόψη κάποια από τα πλαίσια μέσα στα οποία κινείται η χώρα αυτή τη στιγμή. Στα στενότατα περιθώρια που του αφήνει το εμπάργκο και η παρούσα περιφερειακή και παγκόσμια οικονομική κατάσταση το κουβανικό κράτος στο όνομα του σοσιαλισμού συνεχίζει να παρέχει σχεδόν τα πάντα τσάμπα και ταυτόχρονα να πληρώνει ένα εκατομμύριο ανθρώπους που σύμφωνα με την κυβέρνηση δεν κάνουν τίποτα ή σχεδόν τίποτα. Επιπλέον μια σειρά γεγονότων που έπληξε βασικούς τομείς εσόδων της κουβανέζικης οικονομίας έλαβαν χώρα το ένα μετά το άλλο από το 2008 και μετά (δες παρακάτω).
Η χώρα το 2009 είχε ρυθμούς ανάπτυξης 1%, ενώ η υπόλοιπη Λατινική Αμερική συνολικά είχε -2,9% αλλά η σημερινή κατάσταση όπως λέει η κυβέρνηση οδηγεί με ακρίβεια στην καταστροφή. Οι Λατινοαμερικάνοι ειδικεύονται στα πικρόχολα αστειάκια και οι Κουβανοί έχουν υιοθετήσει ένα παλιό σοβιετικό αστεϊσμό για την αφεντιά τους: «Κάνουμε ότι δουλεύουμε και κάνουν ότι μας πληρώνουνε». Αυτό δεν ισχύει βέβαια για κάθε Κουβανό. Υπάρχει όμως πάρα πολύς κόσμος που στο όνομα του σοσιαλισμού κάθεται και δεν κάνει τίποτε και πληρώνεται κανονικά από το κράτος. Σύμφωνα με την κυβέρνηση πρόκειται για τον ένα στους πέντε εργαζόμενους. Η παραδοχή αυτή όμως και η προσπάθεια επίλυσής της δεν είναι απαραίτητα η επιστροφή στον καπιταλισμό, όπως μας πληροφορούν. Μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις υπάρχουν εδώ και χρόνια στην χώρα άλλωστε. Όπως δεν είναι και εφαρμόσιμος σοσιαλισμός ένας τεράστιος δημόσιος τομέας, μέρος του οποίου δεν θα κάνει τίποτα.
Ο Ραούλ, το είπε από τον Αύγουστο στην Λαϊκή Συνέλευση, ότι πρέπει να αλλάξει ο τρόπος παραγωγής, προκειμένου χιλιάδες άνθρωποι που αποτελούν πλεονάζον εργατικό δυναμικό, να βρουν νέους τρόπους απασχόλησης και να συνεισφέρουν παραγωγικά στην οικονομία. Ποιοι είναι αυτοί; Μικρές ιδιωτικές επιχειρήσεις, μακρόχρονες μισθώσεις γαιών, προσπάθεια προσέλκυσης κάποιων ξένων επενδύσεων κτλ. Με άλλα λόγια μεγαλύτερη εισχώρηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο σοσιαλιστικό σύστημα που επί 50 χρόνια ισχύει στην Κούβα και τυγχάνει ευρείας λαϊκής υποστήριξης, ακριβώς εξαιτίας των παροχών του και του επιπέδου ζωής που έχει δημιουργηθεί. Τώρα κάποιοι μιλούν για ένα πείραμα αντίστοιχο της Κίνας, αλλά φαίνεται να είναι πολύ νωρίς για αναλύσεις και συγκρίσεις.
Η Κούβα έχει κάποιους από τους χαμηλότερους δείκτες στον κόσμο σε αναλφαβητισμό και θνησιμότητα, και κάποιους από τους υψηλότερους, σε προσδόκιμο μέσο όρο ζωής, σε ποσοστό γιατρών, καθηγητών και δασκάλων. Με ιατρική περίθαλψη και παιδεία (αμφότερες υψηλοτάτου επιπέδου και γι αυτό και εξαγώγιμα προϊόντα) τελείως τσάμπα, με δωρεάν ή συμβολικές τιμές σε ένα τεράστιο εύρος υπηρεσιών και προϊόντων πολλοί Κουβανοί «ζουν χωρίς να δουλεύουν καθόλου», πράγμα που πικρόχολα διαπίστωσε ενώπιον της Εθνοσυνέλευσης και ο Ραούλ Κάστρο μιλώντας για την εντύπωση αυτή που υπάρχει διεθνώς για τους Κουβανούς και πρέπει να αντιστραφεί. Δεν θα αναφερθώ περαιτέρω στις παροχές της κυβέρνησης, είναι πασίγνωστες, πολύ εύκολο να βρεθούν και άλλωστε αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση εδώ και δεκαετίες. Το οικονομικό τίμημα όμως για όλα αυτά, την στιγμή που ένα μεγάλο μέρος του εργατικού της δυναμικού συνεισφέρει ελάχιστα στην παραγωγική διαδικασία, την φέρνει αντιμέτωπη με τις σημερινές σκληρές αποφάσεις…
Τα δυτικά ΜΜΕ τα αποκρύπτουν όλα αυτά, στέκονται όπως πάντα μόνο στους αριθμούς που βολεύουν την προπαγάνδα τους και μας διαβεβαιώνουν ότι ο μέσος Κουβανός παίρνει μισθό πείνας. Για τις δικές τους οικονομίες. Στις οποίες το ίδιο φάρμακο που στην Κούβα κάνει 1 δολάριο, εκεί κάνει 200 (και όχι βέβαια επειδή είναι 200 φορές πάνω το κόστος, αλλά το κέρδος).
Η χώρα εξακολουθεί να εξαρτάται από την ζάχαρη, το νικέλιο και τον τουρισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην οικονομική κρίση του 2009, σημαντικό ρόλο έπαιξαν η πτώση στις τιμές του νικελίου, καθώς και η μείωση της τουριστικής κίνησης το 2008, εξαιτίας των τυφώνων που χτύπησαν το νησί.
Όταν η Ουάσινγκτον αποφάσισε το εμπάργκο τον Οκτώβριο του ’60 (10 Προέδρους πριν τον Ομπάμα) η κουβανική οικονομία εξαρτιόταν σε ποσοστό 80% από την Ουάσινγκτον. Η αντικατάσταση του βορειοαμερικάνικου παράγοντα στην οικονομία της χώρας ήταν εξίσου μονολιθική, ήταν η σοβιετική οικονομία, δεδομένο αναπόφευκτο για την εποχή. Όταν όμως έπεσε η Σοβιετική Ένωση, το πλήγμα αποδείχτηκε ανεπανόρθωτο, όχι μόνο στις κουβανέζικες εξαγωγές και εισαγωγές, αλλά και στον τομέα της ενέργειας. Η πτώση του ΑΕΠ από το ’90 έως το ’93 ήταν 32,3%!
Τα δομικά προβλήματα της κουβανικής οικονομίας, άρχισαν να γίνονται αξεπέραστα την δεκαετία του ’90 μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, και αν το νέο κύμα στην Λατινική Αμερική –με πρώτο τον Hugo Chavez- δεν προσεταιρίζονταν την Αβάνα οικονομικά, οι σημερινές μεταρρυθμίσεις θα γίνονταν πολύ νωρίτερα. «Η πολιτεία μας δεν μπορεί και ούτε πρέπει να διατηρήσει εταιρίες, παραγωγικές μονάδες, κρατικές υπηρεσίες οι οποίες απορρυθμίζουν την οικονομία, αποδεικνύονται αντιπαραγωγικές, γενούν κακές συμπεριφορές και διαστρεβλώνουν την συμπεριφορά των εργαζομένων» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ομοσπονδία Εργαζομένων CTC.
Η σημασία του εγκληματικού εμπάργκο των ΗΠΑ και των φίλων τους εναντίον της Αβάνας αναβαθμίστηκε βέβαια μετά το ’91.
Παρόλα αυτά η Κούβα άντεξε επιβεβαιώνοντας ότι επανάσταση είναι αυτό που κατορθώνει το αδύνατο, αλλά και όχι μόνο αυτό: μετετράπη όλα αυτά τα χρόνια σε εξαγωγέα των επαναστατικών ιδεών και πολιτικών της, επιφέροντας αλλεπάλληλες νευρικές κρίσεις σε 11 βορειοαμερικάνους Προέδρους, και –για να μην μιλήσουμε για παλαιότερα- ενέπνευσε τις δύο τελευταίες δεκαετίες μια ολόκληρη νέα γενιά σε όλη την Λατινική Αμερική η οποία βρίσκεται σε κάποιες χώρες στα έδρανα των κοινοβουλίων ή ακόμα και κατέχει τους προεδρικούς θώκους.
Τώρα πολλοί θα ξεχάσουν τα πάντα, απαιτώντας από την Κούβα να συνεχίσει να τραβάει μόνη της το κουπί, όπως έκανε επί 52 χρόνια, εκτοξεύοντας κατηγορίες. Όταν είσαι έξω από το χορό, πολλά τραγούδια λες…
Οι περισσότεροι όμως, ήδη ονειρεύονται την Κούβα ως το απέραντο τουριστικό στριπτιζάδικο-καζίνο που ήταν πριν την Επανάσταση του 1959.
Αλλά παντού στα μεγάλα ΜΜΕ της Δύσης βλέπεις την αμφιβολία …και το μίσος. «Αμφιβάλλουμε (όμως) ότι η Κούβα θα αλλάξει πραγματικά πριν ο Φιντέλ λάβει την αιώνια τιμωρία του» αναφέρει η καλή Wall Street Journal σε ένα παραλήρημα εμπάθειας και παραπληροφόρησης για τη χώρα.
Μπερδευτήκατε; Οι Κουβανοί να δείτε…
Camino del Fuego 
H oικονομική κρίση δεν είναι πρόβλημα μόνο για του καπιταλιστές. Είναι και για τα προοδευτικά και επαναστατικά κινήματα.
Χρειάζεται τρομερή ιδεολογική ετοιμότητα και τρομερή ένταση προσπάθειας.
Κι άμα η καπιταλιστική κρίση δεν αξιοποιηθεί για να σε εκτοξεύσει μπροστά σε στέλνει πίσω στα τάρταρα.
Y - 16/09/2010 στο 17:03
Όντως, ο τρόπος αξιοποίησής της είναι εξαιρετικά σημαντικός, αλλά χρειάζεται και όπλα. Που αυτή τη στιγμή η οικονομία τους, σε αντίθεση με πολλά κράτη της περιοχής δεν φαίνεται να έχει.
Juan Belmonte - 16/09/2010 στο 18:09
Ναι κάτι διάβασα στο «Ρ», αλλά τώρα δεν το βρίσκω. δεν έχω καταλάβει ακριβώς τι μέτρα πήρε, αν έχεις κανα λινκ; μου είπαν ότι υπάρχει και άρθρο του «Ρ» με κριτική αλλά δεν το βρισκω.
Υ.Γ Άσχετο αλλά ο Ζελάγια στέλνει χαιρετισμούς στο 17ο ΠΦΝΦ, τι ακριβως λέει δεν καταλαβαίνω ορίστε:
http://www.wfdy.org/17wfys/?p=190
JohnyQ - 18/09/2010 στο 13:24
Από ότι έχω δει μέχρι στιγμής δεν μιλάμε για καμία κοσμογονία, στην λόγική ότι στην Κούβα υπάρχει εδώ και χρόνια περιορισμένη ιδιωτική πρωτοβουλία (και άμα δεν είσαι Κουβανος και μας έρθεις για επενδύσεις όχι τόσο «περιορισμένη»). Δεν είναι η αποτυχία της Επανάστασης, όπως πολλοί επαγγέλονται, είναι μια παραδοχή των δυσκολιών που υπάρχουν.
Το σημαντικό, όμως στην υπόθεση, είναι ότι τώρα θα προσπαθήσει να στρέψει ένα σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού προς την ιδιωτική πρωτοβουλία, και το πιο ανησυχητικό είναι ότι αυτό δεν θα γίνει σε κουβανέζικες επενδύσεις, αλλά προφανώς σε επενδύσεις που θα προσπαθήσει να προσελκύσει από το εξωτερικό. Η «ένταση» των όποιων μέτρων είναι ακόμα ασαφής. Πάντως τα αναγγελόμενα αποτελούν καμπή σε μία συζήτηση που κρατά πολύ έντονη στο νησί από την «Ειδική περίοδο» μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, αν και σε τι βαθμό δηλαδή θα αναζωογονηθεί ή όχι η οικονομία με μία προσπάθεια εκμετάλλευσης μικρών ιδιωτικών επιχειρήσεων. Μέσα στο κόμμα μάλιστα υπήρξε και ομαδοποίηση των υποστηρικτών του εγχειρήματος και αυτών που το αρνούνταν.
Στο «Ρ» βρήκα μεσοβδόμαδα πέντε γραμμές. Έκτοτε δεν ξαναμπήκα να δω τι παίζει. Αν έχει χρόνο κανείς ας βοηθήσει.
Ο συμπαθής Μανώλης απευθύνει «επαναστατικούς» χαιρετισμούς από ένα «φίλο από την Ονδόυρα» που έχει νοιώσει την ιμπεριαλιστική δύναμη της δεξιάς, αλλά είναι σίγουρος ότι η νεολαία θα τα καταφέρει και μπλα μπλα μπλα…
Juan Belmonte - 18/09/2010 στο 14:00
Η ανακοίνωση που διάβασα εγώ πάντως, ήταν σαφέστατη, στο ότι οι 500 χιλιάδες [1] είτε θα γίνουν ελεύθεροι επαγγελματίες, [2] είτε θα ιδρύσουν συνεταιρισμούς.
Αν τηρηθεί αυτό το ανακοινωθέν (πράμα που δεν ξέρω)… τότε δεν επίκειται καμία υπαναχώρηση ή παραχώρηση στον καπιταλισμό (όπως τον ξέρουμε). Καπιταλισμός ΔΕΝ υπάρχει χωρίς καπιταλιστές, ενώ οι συνεταιρισμοί και οι ελεύθεροι επαγγελματίες χωράνε άνετα και σε ένα σοσιαλισμό (όχι βέβαια τον δογματικό κρατισμό της ΕΣΣΔ).
Σε κάποια άρθρα που διάβασα πιο παλιά, εκθειάζονταν και οι συνεταιρισμοί (κυρίως) παραγωγής τροφίμων) της Κούβας, χάρις στους οποίους η Κούβα επέζησε την πιο μεγάλη κρίση αλλά δυστυχώς τους έβλεπαν με μισό μάτι ορισμένοι κομματικοί….
…κι αυτό ήταν πολλά χρόνια πριν. Ε, ίσως ο Ραούλ Κάστρο να επανεξέτασε τις παλιές προκαταλήψεις κατά αυτών των συνεταιρισμών – και ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ έκανε.
OMADEON - 18/09/2010 στο 17:35
Θα σου ήμουν ευγνώμων, αν διάβαζα στο μπλογκ σου, ένα άρθρο για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κούβα, απάντηση σε όσα της καταλογίζουν οι «δυτικοί».
Βρήκα με μεγάλη χαρά αυτό το μπλογκ που αναφέρεται στις χώρες της λατινικής Αμερικής και σε όσα συμβαίνουν εκεί. Ψάχνω πάρα πολύ τον τελευταίο χρόνο για να μάθω πράγματα, αλλά βρίσκω ελάχιστα που να εμβαθύνουν όσο εδώ, ενώ δεν γνωρίζω κάποια σχετική γλώσσα για να ψάξω κατευθείαν απο εκεί.
Σε κάθε περίπτωση, ευχαριστώ γι αυτά που ήδη έχω διαβάσει απο το μπλογκ αυτό!
Angelos - 19/09/2010 στο 03:28
Άσχετα από την επιτυχία ή όχι των νέων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, το σίγουρο είναι πως οι εχθροί της Κουβανικής Επανάστασης φρόντισαν να τις «αξιοποιήσουν» επικοινωνιακά – όχι μόνο από την άλλη πλευρά του Καναλιού της Φλόριδας, αλλά και σε εγχώρια έντυπα όπως τα ΔΟΛια ΝΕΑ λ.χ.
Θέλω κι εγώ να πιστεύω πως τα νέα μέτρα είναι κινήσεις τακτικής που επιβάλλει η ρεαλιστική αποτίμηση της κατάστασης και όχι υιοθέτηση του κινεζικού και του βιετναμέζικου οικονομικού μοντέλου. Άλλωστε, σοσιαλισμός σημαίνει κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, χωρίς να είναι απαραίτητα όλα κρατικά. Είναι αμφίβολο βέβαια αν θα μπορέσει η κουβανική «μεσαία» τάξη να κάνει επενδύσεις σε δραστηριότητες που θα φέρουν οικονομική ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίες, εκτός από τα ήδη υπάρχοντα μαγαζάκια και κάποιους μικρούς συνεταιρισμούς. Προφανώς οι μεγάλες επενδύσεις θα γίνουν με ξένο κεφάλαιο, το οποίο βέβαια θα επιδιώξει το κέρδος. Η υπάρχουσα σχετική εμπειρία, στον τουρισμό κυρίως, έχει φέρει έσοδα μεν, αλλά και το παράδοξο (και εν μέρει άδικο) να κερδίζει το γκαρσόνι σε πεντάστερο ξενοδοχείο μόνο από τα πουρμπουάρ περισσότερα από ένα γιατρό ή καθηγητή πανεπιστημίου. Πολλοί Κουβανοί πάντως, των αστικών κέντρων περισσότερο, κάνουν μια δεύτερη «ανεπίσημη» δουλειά σχετιζόμενη με τον τουρισμό ή το μικρεμπόριο, για να τα φέρνουν βόλτα (para luchamos). Συν τα εμβάσματα των ξενιτεμένων στο Μαϊάμι και αλλού προς τις οικογένειές τους. Οι μισθοί του κράτους είναι πολύ χαμηλοί άλλα όπως σωστά επισημαίνεις δεν είναι σωστό να συγκρίνονται με «δυτικούς» μισθούς αφού κοινωνικές παροχές όπως η στέγαση, η εκπαίδευση, η υγεία και οι μεταφορές προσφέρονται δωρεάν ή με συμβολικό αντίτιμο.
Σχετικά με το ερώτημα του Angelos, ένα καλό άρθρο (στα αγγλικά) που απαντά στους επικριτές του καθεστώτος με πρόσχημα τα ανθρώπινα δικαιώματα, είναι το παρακάτω:
Tim Anderson: Human Rights Watch and Cuba
tsalapeteinos - 19/09/2010 στο 18:12
@Angelos
Ευχαριστώ πολύ.
Ελπίζω να σε καλύψει προς το παρόν το λινκ που παραθέτει ο Tsal, αν βρω χρόνο στο μέλλον θα γράψω σίγουρα για το ζήτημα, το οποίο εσχάτως έχει ξαναφουντώσει λόγω της κράτησης των Κουβανών στις ΗΠΑ. To ζήτημα προκαλεί πλέον γέλια, καθώς μία χώρα με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιπέδου Ιράν και Πακιστάν, κατηγορεί την Κούβα, στην οποία δεν γίνεται τίποτα περισσότερο ή τίποτα λιγότερο, από χώρες όπως η Ισπανία με το ζήτημα των Βάσκων και των μεταναστών. (…αλλά οι Ισπανοί …είναι φίλοι μας).
@Omadeon
Επιπλέον αυτών που αναφέρεις, ένα μέρος των υπαλλήλων ίσως μεταταχτεί και πάλι σε κρατικές εταιρίες, σε άλλους τομείς στους οποίους υπάρχει ζήτηση. Όπως λέει και ο Tsal όμως, τα μίντια της Δύσης μας μιλάνε για «εκκαθάριση» μισού εκατομμυρίου υπαλλήλων, όπως κάνουν τα αφεντικά τους στις καπιταλιστικές κοινωνίες.
Κάτι τέτοιο δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα.
Σημαντικό ζήτημα όμως, είναι με ποιες προϋποθέσεις και σε τι βαθμό θα εισχωρήσουν ξένα κεφάλαια, όπως και το μέγεθος των επιχειρήσεων, κτλ. κτλ. Αυτό θα μας το δείξει το μέλλον…
Το ζήτημα της παραγωγικότητας και της απασχόλησης είναι τεράστιο εδώ και χρόνια για την χώρα και μαζί με την εξάρτησή της οικονομίας από πολύ συγκεκριμένους τομείς , αποτελεί το βασικό πρόβλημα της κουβανέζικης οικονομίας.
Juan Belmonte - 20/09/2010 στο 10:53
Ενδιαφέρουσα και η ανάλυση του βετεράνου κουβανοαμερικανού σοσιαλιστή Sam Farber.
http://www.zcommunications.org/where-is-cuba-headed-by-sam-farber
tsalapeteinos - 21/09/2010 στο 14:12
[…] Επιπροσθέτως, όπως εξηγεί το σχετικό κείμενο του Juan Belmonte και του κουβανοαμερικανού καθηγητή Sam Farber, οι θέσεις […]
50 χρόνια από μια ιστορική συνάντηση στο Χάρλεμ « ΚΕΛΑΗΔΙΣΜΑΤΑ - 22/09/2010 στο 03:02
Πεντακόσιες χιλιάδες ψέματα και μια αλήθεια για την Κούβα
(Άρθρο των Τάσου Κουράκη και Κώστα Ήσυχου στην Αυγή)
tsalapeteinos - 11/10/2010 στο 09:09