Περίπατος στη χώρα του Θεού

Συνηθίζεται στην Λατινική Αμερική Πρόεδροι δημοφιλείς που δεν έχουν την δυνατότητα επανεκλογής να κατεβάζουν υπό την «σκέπη» τους υποψηφίους ως συνεχιστές-διαδόχους. Τονώνει την ματαιοδοξία τους, ησυχάζει τις ελίτ, αλλά κυρίως αποτελεί το κύριο όπλο για να παραμείνει το κόμμα τους (ή ο συνασπισμός του οποίου ηγούνται) στην εξουσία. Μόνο τελευταία, έχει γίνει στην Αργεντινή, στη Χιλή, στην Κόστα Ρίκα και στην Κολομβία. Τώρα, δεν θα μπορούσε να μην γίνει και στην Βραζιλία, με τον υπερδημοφιλή σε όλους απερχόμενο Πρόεδρο…

Πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Βραζιλία την Κυριακή 3 Οκτωβρίου, και ο οικονομικός γίγαντας της Λατινικής Αμερικής θα πρέπει να αποφασίσει για Πρόεδρο, τα 513 μέλη της Βουλής και τα 54 της Γερουσίας, όπως και τους κυβερνήτες των 26 πολιτειών.Το πράμα δείχνει να πηγαίνει για περίπατο του κυβερνώντος PT. Οι Βραζιλιάνοι έχουν να επιλέξουν Πρόεδρο μεταξύ:

-της Dilma Rousseff, υποψήφιας του Εργατικού Κόμματος, Partido dos Trabalhadores, PT, στο οποίο εδώ και χρόνια συμμετέχουν δεκάδες μικροί πολιτικοί σχηματισμοί, φορείς και οργανώσεις,

-του Jose Serra, υποψήφιου του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Partido da Social Democracia Brasileira, PSDB,

-της οικολόγου Marina Silva, του Πράσινου Κόμματος Partido Verde,

-του Ivan Pinheiro, γ.γ. του Κομμουνιστικού Κόμματος, PCB,

-του Plinio Sampaio, πρώην μέλους του PT και ηγέτη του σοσιαλιστικού Partido Socialismo e Liberdade, P-SOL, το οποίο υπήρξε κάποια στιγμή επαφή για κοινή συμμαχία με τους Πράσινους,

-του Jose Maria de Almeida του τροτσκιστικού Partido Socialista dos Trabalhadores Unificado, PSTU,

-του χριστιανοδημοκράτη José Maria Eymael, του  Partido Social Democrata Cristão, PSDC και,

-του Levy Fidélix του  Partido Renovador Trabalhista Brasileiro, PRTB.

Σούπερ φαβόρα είναι η Dilma Rousseff, υποψήφια του κυβερνώντος κόμματος και εκλεκτή του Προέδρου Lula. Τέλη Αυγούστου ήταν μπροστά με 17 μονάδες (47-30) του Jose Serra. Στα μέσα Σεπτέμβρη της έδιναν 50,5% έναντι 26, ενώ κάποιοι έκαναν λόγο ακόμα και για 59%! Τρίτη πάρα πολύ πίσω η Marina Silva που της δίνουν γύρω στο 8-9%. Οι υπόλοιποι, δεν αναμένεται να φτάσουν όπως λένε οι δημοσκοπήσεις ούτε το 2-3% σε εθνικό επίπεδο.

Με δεδομένη την τρομερή δημοφιλία του απερχόμενου Προέδρου, η θητεία του οποίου,  μας αρέσει δεν μας αρέσει, θεωρείται από τις πιο επιτυχημένες στην ιστορία της χώρας, η Rousseff λέγεται ότι ήδη ψήνει τον καφέ που θα πίνει στο Προεδρικό γραφείο.

Σε αυτό βοηθά και ο Jose Serra, o αντιδραστικός υποψήφιος που βοηθούν κυρίως οι βιομήχανοι του Σάο Πάολο (“la burguesía antilulista”). Μία νίκη του Serra θα διαφοροποιούσε δραματικά τα δεδομένα και θα άλλαζε τελείως τις ισορροπίες και σε περιφερειακό επίπεδο, προς τα δεξιά. Κι ο ίδιος όμως ξέρει ότι δεν μπορεί να τα βάλει με τον “Λουλισμό”. Φανταστείτε, ότι αναφέρεται συχνά σε συνέχεια διαφόρων πολιτικών του Lula, ενώ σε μία από τις αφίσες αγκαλιάζει τον… απερχόμενο Πρόεδρο του υποτίθεται αντίπαλου σε αυτές τις εκλογές κόμματος! Παρά το γεγονός ότι αναφέρεται συχνά σε θέματα “δημοσιονομικής πειθαρχίας” και μείωσης των κρατικών δαπανών, το πρόγραμμά του στο οικονομικό ιδίως πεδίο δεν διαφέρει ιδιαίτερα από αυτό της Rousseff.

Οι “αντιλουλίστας” μπροστά στη δημοφιλία του PT είναι διαιρεμένοι, όπως και η ακροδεξιά. To ίδιο ισχύει και για την αριστερά, αφού οι παροχές Lula, ευρέως προβεβλημένες σε Βραζιλία και εξωτερικό, έχουν αφήσει την αριστερά, η οποία ούτως ή άλλως είναι διασπασμένη και εκτοπισμένη από τα μεγάλα ΜΜΕ, χωρίς σημαντικά ερείσματα…

Επιπλέον και η τρίτη στις δημοσκοπήσεις, Μαρίνα Σίλβα, υποψήφια του Πράσινου Κόμματος, ήταν υπουργός Περιβάλλοντος του Lula!
Παρωδία; Μάλλον…

Δεν είναι το μόνο τραγελαφικό σε αυτές τις εκλογές, καθώς σε μία χώρα που το παράλογο είναι καθημερινότητα (ενίοτε και σωστά), υποψήφιοι κάθε είδους γεμίζουν τα ψηφοδέλτια. Σχετικοί και άσχετοι με το οτιδήποτε, μάγοι, πουτάνες πολυτελείας, ποδοσφαιριστές, ηθοποιοί και τραγουδιστές, τηλεπαρουσιαστές, μοντέλα, γκουρού των χωριών με μαγικά κομποσκοίνια και ότι άλλο βάλει ο νους σας, έχουν βρει χώρο σε κάποιο από τα χιλιάδες ψηφοδέλτια.

Οι προεκλογικές φωτογραφίες και αφίσες της σενιόρας Ρούσσεφ έχουν πολύ από Λούλα καθότι ο Πρεζιντέντε αποχωρεί με ποσοστά δημοφιλίας που φτάνουν και το 82%… Γιατί; Επειδή και η άρχουσα τάξη είδε όλα αυτά τα χρόνια έναν Πρόεδρο να εκμεταλλεύεται την βραζιλιάνικη παραγωγική δύναμη και τους συσχετισμούς στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και επειδή εκατομμύρια των φτωχών είδαν έναν Πρόεδρο να τους σκέφτεται …έστω και στο πίσω μέρος του κεφαλιού του, παρέχοντάς τους κάποια από τα ψίχουλα των απίστευτων κερδών που αποκόμισαν οι ελίτ…

Οι πλούσιοι…
Η οικονομική γιγάντωση του ιδιωτικού τομέα με ρυθμούς που ζηλεύουν και οι πλέον νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις ανά τον κόσμο είναι βέβαια και ο βασικός λόγος που ο Λούλα και η κυβέρνησή του επαινέθηκαν από τον παγκόσμιο Τύπο όλα αυτά τα χρόνια. O ίδιος ο Λούλα βεβαίως, ποτέ δεν είπε ότι είναι «σοσιαλιστής» η «αντικαπιταλιστής» ή διάφορα ταμπελάκια που του μοίραζαν επί χρόνια αρκετοί κάνοντας παράπονα για τις πολιτικές του. Ποτέ δεν είπε ότι θα πάει κόντρα στο μεγάλο κεφάλαιο. Και δεν πήγε.

Οι οικονομικοί δείκτες της χώρας “πετάνε” και ο τραπεζικός τομέας τρώει με χρυσά κουτάλια. Η επιχειρηματική ελίτ πίνει νερό στο όνομα του απερχόμενου Προέδρου. Τα κέρδη των τραπεζών στην 8ετία Λούλα αυξήθηκαν κατά 420% (όλε!)

Οι τρεις μεγαλύτερες βραζιλιάνικες τράπεζες 6πλασίασαν τα κέρδη τους. Η ημικρατική Petrobras είναι στις 4 μεγαλύτερες πετρελαϊκές του κόσμου, η Vale do Rio Dose έγινε η δεύτερη μεταλλουργική του πλανήτη, η Embraer η τρίτη αεροναυπηγική εταιρία του κόσμου, ενώ η τραπεζική συγχώνευση των τραπεζών Itau και Unibanco, δημιούργησε έναν τραπεζικό κολοσσό που φιγουράρει στην πρώτη δεκάδα τραπεζικών κολοσσών παγκοσμίως. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που παρόλα αυτά δεν είναι ενθουσιασμένοι: ένα μέρος των επιχειρηματιών του Σάο Πάολο, της τεχνοκρατικής καρδιάς της χώρας, η οποία θα στηρίξει την «σοσιαλδημοκρατία» του Serra: μια σοσιαλδημοκρατία που φέρνει λίγο σε Ευρώπη βέβαια, αφού επί της ουσίας πρόκειται για άκρατο νεοφιλελευθερισμό.

Επιπλέον σε αυτή την 8ετία η Βραζιλία είχε την μεγαλύτερη ανάπτυξη Α.Ε.Π. από όλους τους αναπτυσσόμενους γίγαντες της παγκόσμιας αγοράς, πίσω μόνο από την Κίνα. Στην κυβέρνηση λένε ότι στο διάστημα της Προεδρίας Λούλα (2002-2010) το ΑΕΠ αυξήθηκε συνολικά κατά 37%, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τα χρόνια του «σοσιαλδημοκράτη» Enrique Cardoso (20% το διάστημα 1994-2002).

…και οι φτωχοί
Το PT όμως δεν θα κερδίσει άνετα μόνο επειδή εξυπηρέτησε άριστα τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου. Θα σαρώσει επειδή έχει δημιουργήσει στρατιές δεκάδων εκατομμυρίων ψηφοφόρων που ανάσαναν αυτή την 8ετία.  Ο δείκτης φτώχειας έπεσε από το 36,2% το 2004 στο 23,9% το 2008 και 30 εκατομμύρια Βραζιλιάνοι δεν θεωρούνται πια «φτωχοί». Κάτι τέτοιο δεν έχει ξαναγίνει ποτέ στην Brasil…Pais και πρέπει να του το αναγνωρίσουμε του γενειοφόρου. Σε αυτούς τους ανθρώπους θα στηριχτεί βεβαίως τώρα η Rousseff για να κάνει τον περίπατο που λέγεται ότι θα κάνει, μέχρι να ανέβει τα σκαλιά του προεδρικού μεγάρου.

Επιπλέον οι κυβερνητικοί κομπάζουν, ότι μόνο μέσα στο 2010 θα δημιουργηθούν τελικά 2,5 εκ. νέες θέσεις εργασίας ότι η ανεργία είναι μόλις στο 7,3%, ότι ο κόσμος δεν πεθαίνει της πείνας, χάρη στα προγράμματα Hambre Cero (Πείνα Μηδέν… λέμε τώρα…) το Primer Empleo, αλλά κυρίως οικογενειακό επίδομα Bolsa Familia, το οποίο κυμαινόταν από 12 έως 114 δολάρια και παρέχονταν σε 50 εκατομμύρια Βραζιλιάνους. Τα προγράμματα αυτά και ειδικά το Bolsa Familia ήταν για τον Πρόεδρο μία τεράστια πολιτική νίκη:
-κανείς δεν μπορούσε να του πει ότι δεν σκέφτεται τους φτωχούς,
-τον μετέτρεψαν σε καλό μετριοπαθή αριστερό ηγέτη στα μάτια του διεθνούς Τύπου,
-αποσάθρωσαν τα ανεξάρτητα κοινωνικά αριστερά και ιθαγενικά κινήματα σε όλη τη χώρα,
-έστρεψαν μεγάλο μέρος του αριστερού εκλογικού σώματος υπέρ του και, πάνω απ’ όλα,
-εξασφάλισαν στον Πρόεδρο μία τεράστια σταθερή βάση υποστηρικτών-ψηφοφόρων στα πολύ φτωχά τμήματα του πληθυσμού και ιδιαίτερα στο βορρά.

Με όλα αυτά, ο Raul Zibechi σημειώνει στην μεξικάνικη La Jornada ότι αυτή την εποχή «το να αντιπαρατίθεσαι στον Lula, είναι σαν να ρωτάς αν ισχύει ο νόμος της βαρύτητας»… Ο Lula μάλιστα, έχει δηλώσει ότι η Rousseff θα είναι νικήτρια όχι μόνο των φετινών εκλογών, αλλά και των επόμενων, αυτών του …2014. Κάτι θα ξέρει…

Σε περιβαλλοντικό επίπεδο, όπως κάθε κυβέρνηση που …σέβεται τον εαυτό της η Βραζιλία τα έκανε μαντάρα: παρά τις υπερφιλόδοξες διακηρύξεις, η χώρα παραμένει ο παράδεισος των βιοκαυσίμων (από πολύ παλιά όταν και θεωρούνταν πρωτοπόρος στον τομέα) αλλά και των γενετικά τροποποιημένων ποικιλιών (και με τις ευλογίες των Βρυξελλών οι οποίες ενέκριναν την εισαγωγή γ.τ. από Βραζιλία τον Αύγουστο που μας πέρασε). Η κυβέρνηση δεν έκανε και πολλά για να σταματήσει τους μεγαλογαιοκτήμονες στον Αμαζόνιο και τις εταιρίες με συνέπεια οι τρομακτικοί ρυθμοί αποψίλωσης που έχουν εδώ και τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες τσακίσει τον Αμαζόνιο, να συνεχίζονται υψηλότατοι και καταστροφικοί, παρά την μείωση που επικαλείται η κυβέρνηση ότι έχει καταφέρει. Οι τοπικοί πληθυσμοί με την ανηλεή καταστροφή του εδάφους αναγκάζονται να αποχωρήσουν[1], συνήθως για κάποια favela του Ρίο, του Ρεσίφε ή του Μπελέμ…  Κανείς δεν μιλά για τους ιθαγενείς που υπόκεινται σε διωγμούς και εκβιασμούς. Δε βαριέσαι, θα τους δώσουμε ένα Bolsa Familia στη φαβέλα να καθαρίσουμε, και αν κουνηθούν, έχουμε τις ειδικές δυνάμεις να τους κόψουν τον …βήχα.

Το περιβάλλον είναι στις τελευταίες παραγράφους των πολιτικών προγραμμάτων (εκτός του Partido Verde που όπως τα περισσότερα πράσινα κόμματα όμως υπολείπεται σε σοβαρές πολιτικές θέσεις) στην χώρα που διαθέτει το μεγαλύτερο «πνεύμονα» του πλανήτη (Αμαζόνιος) και εξακολουθεί να τον κατακρεουργεί.

Ένα άλλο ζήτημα που έχει γίνει αντικείμενο υποσχέσεων είναι η απίστευτη μπίζνα των ναρκωτικών, που κάνει θραύση σε κατανάλωση και διακίνηση και στην επαρχία αλλά κυρίως στις πόλεις. Όλοι υπόσχονται, αλλά κανείς στην ουσία δεν θα πειράξει την δουλειά που αφήνει τόσα λεφτά.

Έξω, τι κάνουμε;
Άξια αναφοράς ήταν η προσπάθεια αυτά τα οχτώ χρόνια σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής. Η Βραζιλία επί Λούλα οριστικοποίησε την πρωτιά της από οικονομικής άποψης στην περιοχή, αλλά παρόλες τις προσπάθειές της, δεν έχει γίνει ο πολιτικός γίγαντας της Αμέρικα Λατίνα που φιλοδοξούσε, παρά τις επίμονες προσπάθειές της. Αν οι υπόλοιποι «φίλοι» δεν την αναγνωρίζουν ως ηγέτιδα δύναμη δεν προχωρά, απλά συμμετέχει (…δεν είναι και λίγο αλλά δεν είναι και αρκετό), ενώ σε όλες τις διμερείς και περιφερειακές της σχέσεις η οικονομία ήταν πάντα στο επίκεντρο των αποφάσεων της και του τρόπου δράσης της. Δεν γίνεσαι πολιτικός γίγαντας αναλαμβάνοντας Ολυμπιακούς Αγώνες και Μουντιάλ, ούτε βγάζοντας μαχητικά 5^ης γενεάς και ανακαλύπτοντας νέα πετρελαϊκά κοιτάσματα κραυγάζοντας μια ζωή ότι είσαι η «επόμενη μεγάλη υπερδύναμη» για να πείσεις τον εαυτό σου… Πιθανότατα να γίνει ένας πολιτικός γίγαντας στην περίπτωση που η Λατινική Αμερική ξεπέσει στα μαραμένα 90s, πράγμα για το οποίο παλεύουν οι ΗΠΑ και η Ε.Ε και το οποίο θα προσπαθούσε να εξασφαλίσει ο Serra.

Μέχρι όμως να γίνει αυτό, οι εκλογές αυτές θα είναι εξαιρετικά σημαντικές σε οικονομικό επίπεδο αλλά όχι γεωστρατηγικό, καθώς σε γενικές γραμμές αναμένεται μια συνέχιση της εξωτερικής πολιτικής Lula. Σε αντίθετη περίπτωση όμως, σε μία νίκη του Serra τα δεδομένα και οι προϋποθέσεις για την Λατινική Αμερική θα διαφοροποιούνταν δραματικά γιατί η Βραζιλία ίσως να θυμόταν τον ιστορικό της ρόλο ως «το μακρύ χέρι» της Ουάσινγκτον στην περιοχή (τους γουστάρω πολύ αλλά οι αλήθειες αλήθειες…)

Τελικά, τι θα γίνει?
Η επικράτηση της Rousseff θα είναι το «λιγότερο κακό», ενώ στην Βραζιλία και αλλού για να πάμε στο άλλο άκρο υπάρχουν τα εκ των προτέρων πανηγύρια για «την νίκη μιας πρώην αντάρτισσας[2]» η οποία θα ενισχύσει την λατινοαμερικάνικη ενότητα και ανεξαρτησία και θα συνεχίσει, όπως υπόσχεται, την πολιτική Lula χωρίς αλλαγές.

Αν κερδίσει πάντως η πρώην αντάρτισσα δεν θα στεναχωρήσει και το υπερελάχιστο ποσοστό του πληθυσμού που κατέχει το ήμισυ του πλούτου, ούτε τις ελίτ στο Σάο Πάολο και το Ρίο ντε Τζανέιρο που μέχρι να απολαύσουν τα αγαθά του παγκόσμιου αθλητισμού στην πατρίδα τους θα τα έχουν σαρώσει όλα με τους ρυθμούς που πάνε. Κυρίως θα έχουν σαρώσει τα κεφάλια των αδύναμων και φτωχών με την κρατική βοήθεια τόσο στις πόλεις, όσο και στις κοινότητες του Αμαζονίου.

---

[1] Η αποψίλωση επιφέρει μια πρόσκαιρη αύξηση των εισοδημάτων, του επιπέδου ζωής και του προσδόκιμου μέσου όρου ζωής, χάρη στην εκμετάλλευση που γίνεται στις αποψιλωμένες περιοχές. Αλλά σε μάκρος χρόνου οι συνθήκες των πληθυσμών που αρχικά είχαν επωφεληθεί, όχι μόνο ξαναπέφτουν στα προηγούμενα επίπεδα, αλλά επιδεινώνονται σε σχέση με την πρώτη φάση, πριν την αποψίλωση, καθώς η γη μετά την αποψίλωση και την εξάντληση των προς εκμετάλλευση πόρων δεν μπορεί συνήθως να χρησιμοποιηθεί για τίποτα (ερημοποίηση). Το σύνηθες σενάριο για τις περιοχές οι οποίες έχουν αποψιλωθεί είναι αρχικά «εκτίναξη» και στην συνέχεια «καταστροφή» («boom-and-bust» scenario). Στην Βραζιλία είναι καθημερινό φαινόμενο.
[2] Αντάρτισσα στο Vanguardia Armada Revolucionaria Palmares (VAR–Palmares) την δεκαετία του ’60 κατά την διάρκεια της χούντας.

Advertisement