Οι Θεοί της Ατακάμα

Ποτέ άλλοτε τα τελευταία χρόνια κράτος της Λατινικής Αμερικής δεν βρέθηκε τόσο μαζικά και για τόσες ώρες-ημέρες στο επίκεντρο των ΜΜΕ ολόκληρου του πλανήτη. Μία από τις συγκλονιστικότερες επιχειρήσεις διάσωσης 33 αντρών που για 69 ημέρες βρίσκονταν εγκλωβισμένοι 600 και πλέον μέτρα κάτω από τη γη δεν είναι και ότι πιο συνηθισμένο, έστω και για έναν κόσμο που θέλει να λέει ότι τα έχει δει όλα…

Η επιχείρηση απεγκλωβισμού πήγε καλύτερα από όσο αναμενόταν και όπως σημειώνει η Guardian ήταν «ένα σενάριο που ο Σέξπιρ δεν θα ενέκρινε: ούτε τραγωδία, ούτε αίμα, ούτε κάποιο θύμα».  Η Ιζαμπέλα Αλιέντε αναφέρθηκε σε μία «οδύσσεια αλληλεγγύης» και πιθανότατα τέτοια να ήταν, ενώ η αργεντίνικη Pagina 12 προσπαθώντας να εξηγήσει την ρεμούλα των παγκόσμιων ΜΜΕ για το θέμα εξηγεί πως ήταν ένα «δράμα της πραγματικής ζωής» το οποίο «έμοιαζε με μια χολιγουντιανή τραγωδία με ευτυχισμένο τέλος».  Τώρα όμως ανοίγει ένα τεράστιο ζήτημα: μέχρι που θα φτάνει η ασυδοσία και η ατιμωρησία αυτών που απασχολούν εργαζομένους μέσα σε εν δυνάμει τάφους; Όπως είπε ο πρόεδρος Πινιέρα η χώρα «δεν θα είναι ίδια μετά το ατύχημα αυτό». Γιατί όμως τον πιστεύουν ελάχιστοι;

Από τις 5 Αυγούστου όταν και εγκλωβίστηκαν οι άτυχοι 33 στο ορυχείο της μικρής πλην δόλιας Compania Minera San Esteban Primer, για το οποίο υπήρχαν ήδη καταγγελίες και ακόμα και προσωρινή διακοπή της λειτουργίας του παλαιότερα, έχει γίνει ο κακός χαμός. Επειδή η εταιρία που εκμεταλλευόταν το ορυχείο δεν είναι και κανένας γίγαντας, οι μεγάλοι του κλάδου βρήκαν την ευκαιρία να εγγυηθούν ότι “τέτοια ατυχήματα γίνονται μόνο σε μικρές εταιρίες.” Όλοι “αναρωτιόντουσαν” πως έγινε το ατύχημα στο ορυχείο του San Jose. Και κάποια μίντια και πολιτικοί σιχτίριζαν επειδή ξεφτιλίζεται η χώρα παγκοσμίως. Ο απεγκλωβισμός μετετράπη και σε ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας.
Εν τω μεταξύ ανθρακωρύχοι σε πάρα πολλά ορυχεία της χώρας καταγγέλουν ότι θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί ακριβώς το ίδιο πράγμα και στο δικό τους ορυχείο… Ο Gerardo Nuñez,πρόεδρος των εργαζομένων στο κοντινό ορυχείο Candelaria Norte δεν αφήνει περιθώρια για παρερμηνείες: «πουλάμε το χαλκό με τίμημα το αίμα μας» .

Οι εργάτες των ορυχείων αποτελούν την πυραμίδα μιας παραγωγικής διαδικασίας, στην οποία η έννοια της ασφάλειας συνθηκών εργασίας μοιάζει άγνωστη λέξη: όπως αναφέρει η Daniela Estrada στο IPS «εν μέσω της παράνοιας των ΜΜΕ γύρω από την επιχείρηση διάσωσης, κανείς δεν ανέφερε το γεγονός ότι στη Xιλή συνέβησαν το 2009 περισσότερα από 191.000 εργατικά ατυχήματα, με αποτέλεσμα 443 θανάτους».

Αντί όμως να επιβραβεύεται η πολύ επικίνδυνη εργασία τους στα ορυχεία, τα ΜΜΕ και τα πολιτικά κόμματα –σε μία κλασσική προσπάθεια να στρέψουν κάποιες κοινωνικές ομάδες εναντίον κάποιων άλλων-  έχουν καταφέρει να στρέψουν μεγάλο μέρος της χιλιανής κοινωνίας εναντίον των ανθρακωρύχων, με όπλο τους παχυλούς σε σχέση με τον μέσο όρο μισθούς τους. Τώρα όμως, τόσο τα ΜΜΕ όσο και αυτοί που στις δημοσκοπήσεις θεωρούσαν τους μεταλλωρύχους ως προνομιούχους, μάλλον θα πρέπει να το ξανασκεφτούν.

Η ένωση CONFEMIN η οποία εκπροσωπεί περισσότερους από 18.000 εργαζόμενους στα ορυχεία υπόσχεται τώρα ότι θα κάνει τα πάντα προκειμένου οι υπεύθυνοι να λογοδοτήσουν για τα όσα έγιναν. Ήδη συγγενείς πολλών από τους εγκλωβισμένους έχουν κινηθεί νομικά εναντίον της εταιρίας η οποία έχει ήδη να λογοδοτήσει και για έναν εργαζόμενο που έχασε το πόδι του σε προηγούμενο ατύχημα.

Η πρωτοφανής επιχείρηση διάσωσης, ήδη έχει επισύρει την μήνη πολλών ανά τον κόσμο, αφού μετετράπη σε ένα reality show από τα ΜΜΕ τα οποία εκμεταλλεύτηκαν βέβαια τη εξαιρετικά φορτισμένη και συγκινησιακή πλευρά της ιστορίας του να ανασύρεις ουσιαστικά ανθρώπους από έναν τάφο. Για να κατανοηθεί βέβαια αν και πόσο τα ΜΜΕ ενδιαφέρονταν πραγματικά για τους 33, φτάνει να πούμε ότι με το που βγήκε ο πρώτος μεταλλωρύχος στην επιφάνεια, οι περισσότερες κάμερες άρχισαν να πηγαίνουν στο νοσοκομείο στο οποίο θα περιθάλπονταν οι διασωθέντες.

Η πολιτική εκμετάλλευση του γεγονότος έγινε με τρόπο αριστοτεχνικό από την κυβέρνηση, με την σκηνή που ο Πρόεδρος αγκαλιάζει τον πρώτο διασωθέντα μεταλλωρύχο να κάνει τον γύρο του κόσμου. Ο οποίος Πρόεδρος, ίσως αποκτήσει έναν σημαντικό αντίπαλο για τις εκλογές του …2014, τον υπουργό Ορυχείων Laurence Golborne, του οποίου η δημοτικότητα όπως λέγεται έχει σκαρφαλώσει σύμφωνα με κάποια γκάλοπ στο 87%! Ο Golborne ξέροντας βέβαια ότι όλες οι ευθύνες σε περίπτωση ατυχήματος θα έπεφταν πάνω του, ήταν από την πρώτη στιγμή σε συνεχή επαφή με τους 33, στους οποίους μιλούσε σχεδόν καθημερινά μπροστά στις κάμερες. Το twitter του έγινε παγκοσμίως διάσημο, ενώ τώρα είναι πρώτο θέμα παντού, δηλώνοντας μας ότι «δεν είμαι ήρωας»…

Στις εποχές του εντυπωσιασμού και του φαίνεσθαι, θα ήταν αυτοκτονία για όποια κυβέρνηση δεν επιχειρούσε την πολιτική εκμετάλλευση μίας τέτοιας εκπληκτικής διάσωσης. Όμως το σκοινί παρατράβηξε. Οι διαπιστευμένοι των ΜΜΕ ήταν κοντά στις 3.000! Έμποροι και άλλοι μαζεύτηκαν στο μέρος. Λέγεται επίσης ότι ο αποκλεισμός δημοσιοποιήθηκε πέντε ώρες αφότου έγινε γνωστός, για να ενημερωθεί ο πρόεδρος και να κάνει σχετικές δηλώσεις! Τώρα κατηγορούν την εταιρία για αυτό, η οποία λέει ότι έπρεπε να γίνει πρώτα εκτίμηση της κατάστασης…

Τώρα ο Πινιέρα υπόσχεται ότι θα ξεκινήσει πλήρης έρευνα για τα στάνταρ ασφαλείας στα ορυχεία ολόκληρης της χώρας, χωρίς όμως, όπως καταγγέλει η CONFEMIN και η Γενική Συνομοσπονδία CUT, να συμπεριλάβει τις απόψεις και των συνδικαλιστικών φορέων.  Υπάρχει όμως η ανησυχία ότι κανείς δεν θα βρεθεί στο εδώλιο παρά μόνο για τις εντυπώσεις, έστω και αν ο πρόεδρος ορκίζεται ότι οι υπεύθυνοι θα κάτσουν στο σκαμνί και πως όλα θα αλλάξουν.
Η μέχρι τώρα λογική τόσο των προηγούμενων κυβερνήσεων, όσο της κυβέρνησης του επιχειρηματία Sebastian Pinera όμως, αν και σκέφτεται την αύξηση της φορολογίας των μεταλλευτικών επιχειρήσεων (σε ένα αμφιλεγόμενο πάντως νομοσχέδιο που αφήνει αρκετά …παραθυράκια), δεν εγγυάται την παραπομπή μιας ιδιωτικής εταιρίας στο εδώλιο. Κάποιοι πικρόχολα αστειευόμενοι αναφέρουν την χώρα σαν Chile Inc, από τον Μάρτη που ο Πινιέρα ανέλαβε την εξουσία: πως λοιπόν τώρα θα στραφεί εναντίον των επιχειρήσεων; Μήπως θα την πληρώσουν κάποιοι σαν εξιλαστήρια θύματα, αφήνοντας τα κοράκια να πετούν πάνω από τα ορυχεία;

Πολλοί λένε ότι τα …βάσανα και τα ψυχολογικά τραύματα μόλις αρχίζουν για τους 33 ηρωικούς μεταλλωρύχους, η πειθαρχία και το σθένος των οποίων θύμισαν στους ψυχολόγους αυτό το ιδιαίτερο μέταλλο των ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής –χωρίς να είναι και οι 33 ιθαγενείς- καθιστώντας πολλές θεωρίες άχρηστες.

Άλλοι έχουν να τα βάζουν με την τύχη τους. Ένας από αυτούς έπιασε δουλειά στο ορυχείο όταν καταστράφηκε η ζωή του από τον μεγάλο σεισμό στις αρχές της χρονιάς (τυχερό 2010 μεγάλε!), ενώ ένας άλλος κάλεσε στην επιχείρηση διάσωσης τη γυναίκα του και τα παιδιά του και δίπλα της την ερωμένη του και τα …υπόλοιπα παιδιά του. Η νόμιμη γυναίκα δεν πήγε στην διάσωση, αλλά κράτησε τουλάχιστον τα προσχήματα αποκαλώντας την …ερωμένη του άντρα της «άλλη κυρία». Πολιτισμός!

Μετά τα πανηγύρια για την εκπληκτική διάσωση όμως, όλα αποτυπώνονται στα λόγια του προέδρου της CONFEMIN Nestor Jorquera: «η ανευθυνότητα της επιχειρηματικής τάξης δίνει μια μεγάλη ευκαιρία για τους εργαζόμενους για να διαμαρτυρηθούν και να αποκαλύψουν ότι είναι κρυμμένο σε αυτή τη χώρα» για την βιομηχανία εξορύξεων, υπεύθυνης για το 40% περίπου του ΑΕΠ. Ήδη έγινε πορεία στα ορυχεία του Σαν Εστεμπάν, ενώ στη Νότια Αφρική, οι εργαζόμενοι στα ορυχεία ξεκινούν κινητοποιήσεις, διαμαρτυρόμενοι στην κυβέρνηση ότι πολύ σύντομα θα υπάρξει και εκεί μια παρόμοια κατάσταση.

Advertisement